Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί πρέπει να δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων αν όντως αποτελούν εργαλεία σκέψης αυτών που τις παραγγέλνουν.
Δεν καταλαβαίνω γιατί είναι θεμιτό να παραγγέλνουν δημοσκοπήσεις εκδοτικά συγκροτήματα. Τα αποτελέσματα τα χρησιμοποιούν για να αυξήσουν τις πωλήσεις κυριακάτικων εφημερίδων και για να ξέρουν ποιος θα βγει ώστε να τηρούν επωφελή για τους ιδιοκτήτες τους στάση απέναντί τους. Κανένας από τους δύο σκοπούς δεν είναι άγιος, ούτε φυσικά αγιάζει τα μέσα επίτευξής του.
Το τέρμα αυτού του γκρεμού διακρίνεται όταν τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων αποτελούν εργαλείο προπαγάνδας για σχηματισμό που συμμετέχει στις όποιες εκλογές.
Το βράδυ της Δευτέρας 12 Μαΐου ο φερόμενος ως υπουργός Εσωτερικών δημοσιογράφος Μιχελάκης, ο τυπικά υπεύθυνος για την ομαλή διεξαγωγή των εκλογών εμφανίστηκε ως εκπρόσωπος κόμματος -της ΝΔ φυσικά- στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου στο Σταρ. Και δεν του έφτανε αυτό το λάθος στο ασυμβίβαστο, έγινε και φτηνός προπαγανδιστής στα όρια του ψιθυρισμού. Ισχυρίστηκε ότι έχει τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης με δείγμα 100 χιλιάδες ανθρώπους, σύμφωνα με τα οποία το κόμμα του έλαβε, είπε, 50%. Αμέσως εξήγησε ότι εννοούσε τις πρόσφατες φοιτητικές εκλογές, αλλά δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα μειωτικά, χλευαστικά σε βάρος του γέλια όλων σχεδόν των παρευρισκομένων.
Ας ξεκινήσουμε όμως την ιστορία από ένα οποιοδήποτε προάστιο της Αθήνας, όπου τα πράγματα φαντάζουν πολύ πιο απλά. Εντός των ορίων γειτονιάς καθείς δύναται να κουβαλήσει σε όλα τα τοπικά καφενεία –και στα διαδικτυακά- τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης που σκαρφίζεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ηλιούπολη. Από το τέλος των τελευταίων δημοτικών μέχρι κι ένα μήνα πριν τις εκλογές που έρχονται, ένας γραφικός ακροδεξιός μας διαβεβαίωνε ότι σε «γκάλοπ» έβγαινε πρώτος για δήμαρχος και με διαφορά. Τα γκάλοπ ήταν η εφαρμογή για μέτρηση γνώμης επισκεπτών που προσφέρει στα μπλογκ του ο Blogger. Κάθε επισκέπτης «ψηφίζει» όσες φορές θέλει. Υπάρχουν όμως και πιο επικίνδυνοι τέτοιοι, λιγότερο βλάκες.
Πάντα πριν τις δημοτικές εκλογές εμφανίζονται επιτήδειοι ως δήθεν εταιρείες μετρήσεων, που ίσως συνεργάζονται με γνωστές τα ονόματα των οποίων επικαλούνται ή ισχυρίζονται ότι είναι εργαζόμενοι σε αυτές και μπορούν να κάνουν μια φτηνή μέτρηση και χίλια άλλα τέτοια παραμύθια. Το κόστος των «σφυγμομετρήσεων» αυτών, τουλάχιστον για την Ηλιούπολη, πληροφορηθήκαμε ότι φτάνει μέχρι και τις 3.000 €. Πάντα αν ο πελάτης-θύμα επιθυμεί επίσημη -νόμιμη- μέτρηση θα πρέπει να καταβάλει ένα αστρονομικό ποσόν, οπότε εύκολα ξεπέφτει στη φτηνή, που ποινικά αντιμετωπίζεται όπως και ο παράνομος έρανος. Τα υπόλοιπα γνωστά:
Διεκπεραιώνονται κάποια τηλεφωνήματα για να δώσουν μαρτυρία αληθοφάνειας στον πελάτη για την εταιρεία και στο κοινό για τον πελάτη και να τα αποτελέσματα, πάντα ευνοϊκά για τον πελάτη, που τα πληρώνει με χαρά σαν να βρήκε ζυγαριά που τον δείχνει ελαφρύτερο λες και είναι όντως ελαφρύτερος.
Ο πελάτης χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα της δημοσκόπηση που αγόρασε όπως και όσο επιτάσσουν το νοητικό και το γνωστικό του επίπεδο. Αν είναι πολύ αφελής τα δημοσιοποιεί, πράξη που τον εκθέτει στον εισαγγελέα. Ο λίγο πονηρούλης τα αφήνει να διαρρεύσουν «μόνα» τους, «With a little help of my friends».
Κάποιες φορές εταιρεία δημοσκοπήσεων είναι η ίδια η παράταξη ή πιο σωστά δυο-τρεις έμπιστοι του υποψήφιου δήμαρχου. Βάζουν συνήθως μια κοπέλα να τηλεφωνήσει σε συγκεκριμένους συμπολίτες τους που ασχολούνται με τα κοινά βαπτίζοντάς τους στατιστικό δείγμα, σίγουροι ότι εκείνοι μετά με μαρτυρία τους θα γνωστοποιήσουν καθένας στο δικό του κοινό το γεγονός. Έτσι ο υποψήφιος εξασφαλίζει την αληθοφάνεια της δήθεν μέτρησης τα αποτελέσματα της οποίας τον ευνοούν.
Οι δήθεν σφυγμομετρήσεις κάνουν και τον ρουφιάνο. Αν ένας υποψήφιος ψυλλιαστεί ότι κάποιος παριστάνει ότι τον υποστηρίζει, βάζει μια έμπιστη κοπέλα να του «κάνει μια δημοσκόπηση» για να δει τι στ’ αλήθεια θα ψηφίσει. Έτσι αν εκλεγεί γλυτώνει ίσως από ένα ρουσφέτι.
Είμαστε σίγουροι ότι δεν ξαφνιαστήκατε με τα παραπάνω. Λίγο-πολύ τα ξέρατε ή τα υποψιαζόσαστε. Όπως φαντάζεστε ότι και μία καθόλα νόμιμη (όχι ηθική) σφυγμομέτρηση είναι στημένη. Ας χαρούμε δύο φανταστικές ερωτήσεις που παγιδεύουν τον ερωτώμενο και το αποτέλεσμα της «σφυγμομέτρησης».
ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΑΓΙΔΑ 1: «Εκφράσατε κάποιο σοβαρό παράπονο για τη δημοτική αρχή;»
Εδώ, στη χειρότερη για τον πελάτη απερχόμενο δήμαρχο, το 50% των ερωτώμενων δεν θα βρει κάτι συγκεκριμένο να πει, έτσι «κονομάει» ένα 50% υπέρ του.
ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΑΓΙΔΑ 2: «Εκφράσατε την προτίμησή σας προς κάποιον άλλο υποψήφιο;»
Άντε να σκεφτείς ένα όνομα αντιπάλου του δημάρχου. Ίσως και να μην το πεις γιατί θα έχεις κρίνεις ότι δεν εξέφρασες αυτή την προτίμηση ακόμα. Αν σκεφτούμε και όσους ψηφίζουν ρωτώντας τελευταία στιγμή ποιος είναι ο υποψήφιος που προτείνει το κόμμα τους, τότε εξηγείται γιατί οι αντίπαλοι του δημάρχου καταφέρνουν να σημειώνουν πενιχρά ποσοστά.
Προσοχή στα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων που είναι εργαλεία προπαγάνδας. Είναι αδύνατον να τα αποφύγουμε, ας είμαστε όμως προετοιμασμένοι.
Αλήθεια, τι έχει να κερδίσει ο ψηφοφόρος γνωρίζοντας τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων; Με βάση αυτά κρίνει ποιος είναι καλύτερος υποψήφιος; Όπως κάποιες κυρίες που «μελετούσαν» τις μετρήσεις της AGB για να δουν ποιο σίριαλ έρχεται πρώτο, να το παρακολουθούν κι αυτές μην πιαστούν την επόμενη μέρα στην αγορά αδιάβαστες.
Βέβαια, όπως κάποιοι που δεν έκαναν τον κόπο να διαβάσουν κριτικές που θα τους βοηθούσαν να συμπεράνουν ποια σειρά αξίζει να δοκιμάσουν, έτσι και κάποιοι ψηφοφόροι λένε, «Για να τον θέλει ο κόσμος, καλός θα είναι». Δεν περνάει από το μυαλό τους ότι κόσμος είναι και ο ίδιος και το ίδιο δείχνει στους άλλους. Άλλοι θέλουν να είναι με τους νικητές για λόγους ψυχολογικούς ή να είναι με τους χαμένους για λόγους ψυχοβγαλτικούς. Στην τηλεόραση είναι αυτοί που αποφεύγουν το πρώτο σίριαλ, επειδή θεωρούν ότι δεν ανήκουν στην πλέμπα.
Το «ξέσκισμα» των δημοσκοπήσεων δεν έχει καμία σχέση με τις συνθήκες ιδανικής έκφρασης της λαϊκής βούλησης, δομικό υλικό της Δημοκρατίας. Μην ξεχνάμε ότι δημοσκοπήσεις μπορεί να παραγγείλει μόνο όποιος έχει διαθέσιμο χρήμα. Και αληθινές να είναι και ως εργαλεία σκέψης να χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι σε υποψήφιο που δεν μπορεί να διαθέσει χρήματα γι’ αυτό το σκοπό.
Τι προσφέρει αλήθεια στη δημοκρατία πολιτική διαφήμιση; Όποιος έχει ή εξασφαλίζει –με το αζημίωτο- χρήματα βγαίνει καλός και άξιος. Κερδίζει τσάμπα ψήφους. Ειδικά αν «πουλήσει» και ομορφάδα. Το τι πιστεύει, τι έκανε στη ζωή του για το καλό όλων, τι υπόσχεται, γιατί πρέπει να προτιμηθεί από άλλον είναι δευτερεύοντα.
Φυσικά πρέπει οι θέσεις και οι απόψεις και η ιστορία των υποψηφίων να διαδίδονται ελεύθερα. Όχι όμως οι αρεστοί σε ΜΜΕ και οι διαθέτοντες περισσότερο χρήμα να «κυκλοφορούν» πιο ελεύθερα. Όχι οι προνομιούχοι να αντιμετωπίζονται πιο ισόνομα από τους υπόλοιπους.
Μια ενδιαφέρουμε πρόταση πάνω-κάτω υποχρεώνει έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης να διαθέτουν σε όλους τους υποψήφιους αντίστοιχα ίσο χώρο και χρόνο. Σε καμία περίπτωση δεν δικαιούται καλύτερη μεταχείριση αυτός που στις προηγούμενες εκλογές τα πήγε καλύτερα. Τυπικά το αποτέλεσμα είναι άγνωστο και οι έσχατοι έσονται πρώτοι.
Μην κρύψουμε ότι για μας εκτός από το τυπικό δικαίωμα όλων να είναι υποψήφιοι υπάρχει και το ηθικό δικαίωμα. Άνθρωποι που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, όπως οι δημοσιογράφοι ή όσοι δρουν και πληρώνονται για να δημιουργούν συναισθήματα, όπως οι καλλιτέχνες, δεν πρέπει να είναι υποψήφιοι. Η δεδομένη έκφραση υπέρ τους είναι άδικη για τους συνυποψήφιούς τους και για τη δημοκρατική διαδικασία έκφρασης της λαϊκής βούλησης. Εδώ πέφτουν και οι τηλεοπτικοί αστέρες μαϊντανοί όπως ο Ψινάκης που θεωρεί ότι δικαιούται ηθικά να διεκδικεί θέση δημάρχου Μαραθώνος. Πόσο με τιμά η ψήφος μου σε κάποιον για τον οποίο μόνη σχέση του με τα κοινά είναι που παίζει σε κωμικό τηλεοπτικό σίριαλ ή διαφήμιση; Εκτός αν η περιστασιακή προεκλογική εμφάνισή του σε τηλεοπτικά πάνελ είναι επαρκής προσφορά στα κοινά. Θυμίζει την προσφορά τρίτης πίτσας.
Ρυπαίνουν τη δημοκρατική λειτουργία των εκλογών και οι τύποι που κατεβαίνουν υποψήφιοι για να διαφημίσουν κάτι. Άλλοι την επαγγελματική τους υπόσταση, άλλοι τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, άλλοι γίνονται αρχηγοί κόμματος για να παίρνουν επιχορήγηση, να εξασφαλίζουν θέσεις πάρκινγκ έξω από το σπίτι τους που παρουσιάζουν ως κομματικά γραφεία, να εξασφαλίζουν ακόμα και αστυνομική προστασία. Λογικό είναι η τυπική άδεια να κατέβει ένας σχηματισμός σε εκλογές να μην είναι μόνο η δήλωση πίστης στο σύνταγμα για κόμματα ή ο ικανός αριθμός υποψηφίων για αυτοδιοικητικά ψηφοδέλτια και χρηματικού ποσού για παράβολα. Πρέπει να απαιτείται και ένας αριθμός υπογραφών όχι κατ’ ανάγκην υποστηρικτών, αλλά ανθρώπων που πιστεύουν ότι η κάθοδος κάποιου στην εκλογική αναμέτρηση είναι συμβολή υπέρ της Δημοκρατίας και κανενός άλλου. (Ο απαιτούμενος αυτός αριθμός υπογραφών σε άλλες χώρες ορίζεται ως ποσοστό του εκλογικού μέτρου)
Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ευτελισμό της δημοκρατικής λειτουργίας την κάθοδο στις ευρωεκλογές σχηματισμού ευκαιριακής συνάντησης κάποιων που έχουν καλή σχέση με τον τηλεοπτικό φακό ή έτυχε να είναι απόγονοι γνωστών πολιτικών προσώπων. Ειδικά όταν οι του σχηματισμού αυτού δε ντρέπονται να λένε ότι θεωρούν προσόν τους που δεν διαθέτουν καταρτισμένο με δημοκρατικό τρόπο εκλογικό πρόγραμμα. Πόσο βοηθά τη δημοκρατία τέτοια αμερικανιά που ακόμα και στις ΗΠΑ θα θεωρείτο ανεπίτρεπτο να εμφανιστεί στη σκηνή; Ονόματα δε λέμε. Μουσική ανάσα τώρα: «Μας πήρε το ποτάμι / μας πήρε ο ποταμός».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου